Zbiory: Zbiory archeologiczne Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie posiada dość bogate zbiory archeologiczne, pochodzące głównie z badań archeologicznych, w mniejszym stopniu natomiast są to przypadkowo odkryte przedmioty. Zabytki znajdujące się w zbiorach muzeum pochodzą głównie z okresu wczesnego średniowiecza, pełnego średniowiecza oraz z czasów nowożytnych, w mniejszym stopniu związane są z okresami pradziejowymi. Z zakresu wczesnego średniowiecza szczególnie cenne są zabytki z badań prowadzonych na terenie gnieźnieńskiego zespołu grodowego na Górze Lecha oraz grodu na Ostrowie Lednickim, dokumentujące poziom kultury w dobie pierwszych Piastów. Dużą wartość posiadają znalezione na Górze Lecha późnoromańskie płytki ceramiczne, związane być może z wyposażeniem zamku książąt piastowskich w Gnieźnie, datowane na schyłek XII wieku. Część z nich wyróżnia się rzadkimi dekoracjami figuralnymi, nawiązującymi do ówczesnej sztuki romańskiej. Do unikatów należą detale architektoniczne oraz elementy wyposażenia wnętrza, pochodzące z wykopalisk prowadzonych na terenie gnieźnieńskiego kościoła archikatedralnego. Wyróżniają się tutaj między innymi romańskie ceramiczne płytki posadzkowe oraz unikatowe elementy gipsowej sztukaterii z tego okresu a także romańskie i gotyckie detale piaskowcowe i ze sztucznego kamienia. Chlubą Muzeum PPP w Gnieźnie jest największa w Polsce kolekcja dekorowanych gotyckich kafli piecowych, datowanych na XV wieku oraz licząca się kolekcja kafli renesansowych z 1 połowy XVI wieku, pozyskanych w wyniku własnych badań archeologicznych. Spektakularnych odkryć w tym zakresie dokonano w Gnieźnie oraz na terenie dawnej siedziby rycerskiej Porajów w Jankowie Dolnym. Pozyskano kilkaset kafli i ich fragmentów, zróżnicowanych pod względem typów i form, o bogatej ornamentyce, posiadających cenne przedstawienia ikonograficzne. Znajdujemy wśród nich m.in. herby, sceny biblijne, alegoryczne, wyobrażenia świętych, królów, stworów fantastycznych i inne. Liczne i zróżnicowane zabytki pochodzą z terenu dawnego gnieźnieńskiego miasta lokacyjnego i jego przedmieść, dające wzgląd w realia życia codziennego mieszkańców naszego miasta od średniowiecza po okres współczesny.
Zbiory Pracowni Historycznej. W zbiorach pracowni historycznej Muzeum znajdują się eksponaty związane z historią samego Gniezna, ziemi gnieźnieńskiej, Wielkopolski, częściowo także z szerzej rozumianymi dziejami Polski. Sporą część zasobu historycznego stanowią fotografie archiwalne, przede wszystkim – ukazujące obraz samego miasta Gniezna w różnych epokach (najstarsze z nich pochodzi z lat 60. XX wieku) oraz niektóre ważniejsze wydarzenia z jego dziejów. Wiele z nich przedstawia codzienne życie gnieźnian w poszczególnych dekadach, lokalne imprezy sportowe i kulturalne, obchody świąt państwowych i kościelnych, pracę w tutejszych zakładach produkcyjnych, często już nie istniejących, itp. Liczne w zbiorze fotografii są także portretowe zdjęcia mieszkańców miasta lub osób je odwiedzających, wykonane w miejscowych zakładach fotograficznych, choć niestety zwykle pozostają one anonimowe. Uzupełnieniem zbioru fotograficznego jest kolekcja pocztówek z widokami Gniezno oraz innych miast i miejscowości powiatu. Pracownia Historyczna dysponuje także wieloma dokumentami, często o charakterze prywatnym, powstałymi od przełomu XIX i XX wieku do lat 80 XX wieku, ilustrującymi rozmaite aspekty życia miasta, oryginalnymi wyrobami rzemiosła gnieźnieńskiego z przełomu XIX i XX wieku oraz lat międzywojennych, a ponadto – bogatą kolekcją numizmatyczną i falerystyczną. W tej ostatniej, do szczególnie cennych można zaliczyć medale okolicznościowe, często o unikatowym charakterze oraz zbiór odznak i odznaczeń wojskowych, w tym – z okresu powstania wielkopolskiego i międzywojennego. Niewielki, ale cenny zespół w zbiorach pracowni stanowi dawna broń zaczepna: miecz typu lateńskiego (II/I wieku przed naszą erą), cztery miecze średniowieczne (XIII-XV wieku), broń drzewcowa (XVII-XVIII wieku), polska szabla podoficerska wz. 1921/22 oraz dwa pistolety: francuski skałkowy z I połowy XIX wieku (okres wojen napoleońskich, wtórnie przerobiony na kapiszonowy w II połowy XIX wieku) i kapiszonowy, dwulufowy (II połowy XIX wieku).
Zbiory artystyczne Muzeum PPP w Gnieźnie gromadzi również zabytki z zakresu sztuki i kultury materialnej, ze szczególnym uwzględnieniem eksponatów odnoszących się do początków państwa polskiego oraz dziejów średniowiecznej Polski oraz dzieła sztuki i rzemiosła artystycznego dotyczące historii Gniezna i regionu – od średniowiecza do współczesności. W zbiorach artystycznych (sztuki i kultury materialnej) znajdują się między innymi: obrazy, grafiki i rysunki dotyczące ikonografii Gniezna i regionu; obrazy i rzeźby z dorobku artystów związanych z miastem (naprzykład duży zbiór dzieł malarza Wojciecha Podlaszewskiego); dzieła sztuki i rzemiosła odnoszące się do tematyki słowiańskiej i piastowskiej oraz dawnej historiografii, w tym poczty władców polskich i inne cykle graficzne na papierze; regionalne dzieła sztuki i rzemiosła artystycznego (między innymi naprzykład wyroby ze szkła, porcelany, drewna, metali, w tym szlachetnych, zespół przedmiotów z cyny z XVI–XIX wieku, kolekcja wyrobów z mosiądzu, między innymi duży zespół żelazek i inne, meble z wyposażenia XIX-wiecznych mieszkań), a także inne muzealia gnieźnieńskie (przedmioty codziennego użytku i wyposażenia wnętrz pozyskane od gnieźnian). W zasobach znajduje się też zbiór zabytków związanych z życiem i działalnością J. H. Dąbrowskiego (aktualnie eksponowanie w pałacu w Winnej Górze).
Zbiory Pracowni Historycznej. W zbiorach pracowni historycznej Muzeum znajdują się eksponaty związane z historią samego Gniezna, ziemi gnieźnieńskiej, Wielkopolski, częściowo także z szerzej rozumianymi dziejami Polski. Sporą część zasobu historycznego stanowią fotografie archiwalne, przede wszystkim – ukazujące obraz samego miasta Gniezna w różnych epokach (najstarsze z nich pochodzi z lat 60. XX wieku) oraz niektóre ważniejsze wydarzenia z jego dziejów. Wiele z nich przedstawia codzienne życie gnieźnian w poszczególnych dekadach, lokalne imprezy sportowe i kulturalne, obchody świąt państwowych i kościelnych, pracę w tutejszych zakładach produkcyjnych, często już nie istniejących, itp. Liczne w zbiorze fotografii są także portretowe zdjęcia mieszkańców miasta lub osób je odwiedzających, wykonane w miejscowych zakładach fotograficznych, choć niestety zwykle pozostają one anonimowe. Uzupełnieniem zbioru fotograficznego jest kolekcja pocztówek z widokami Gniezno oraz innych miast i miejscowości powiatu. Pracownia Historyczna dysponuje także wieloma dokumentami, często o charakterze prywatnym, powstałymi od przełomu XIX i XX wieku do lat 80 XX wieku, ilustrującymi rozmaite aspekty życia miasta, oryginalnymi wyrobami rzemiosła gnieźnieńskiego z przełomu XIX i XX wieku oraz lat międzywojennych, a ponadto – bogatą kolekcją numizmatyczną i falerystyczną. W tej ostatniej, do szczególnie cennych można zaliczyć medale okolicznościowe, często o unikatowym charakterze oraz zbiór odznak i odznaczeń wojskowych, w tym – z okresu powstania wielkopolskiego i międzywojennego. Niewielki, ale cenny zespół w zbiorach pracowni stanowi dawna broń zaczepna: miecz typu lateńskiego (II/I wieku przed naszą erą), cztery miecze średniowieczne (XIII-XV wieku), broń drzewcowa (XVII-XVIII wieku), polska szabla podoficerska wz. 1921/22 oraz dwa pistolety: francuski skałkowy z I połowy XIX wieku (okres wojen napoleońskich, wtórnie przerobiony na kapiszonowy w II połowy XIX wieku) i kapiszonowy, dwulufowy (II połowy XIX wieku).
Zbiory artystyczne Muzeum PPP w Gnieźnie gromadzi również zabytki z zakresu sztuki i kultury materialnej, ze szczególnym uwzględnieniem eksponatów odnoszących się do początków państwa polskiego oraz dziejów średniowiecznej Polski oraz dzieła sztuki i rzemiosła artystycznego dotyczące historii Gniezna i regionu – od średniowiecza do współczesności. W zbiorach artystycznych (sztuki i kultury materialnej) znajdują się między innymi: obrazy, grafiki i rysunki dotyczące ikonografii Gniezna i regionu; obrazy i rzeźby z dorobku artystów związanych z miastem (naprzykład duży zbiór dzieł malarza Wojciecha Podlaszewskiego); dzieła sztuki i rzemiosła odnoszące się do tematyki słowiańskiej i piastowskiej oraz dawnej historiografii, w tym poczty władców polskich i inne cykle graficzne na papierze; regionalne dzieła sztuki i rzemiosła artystycznego (między innymi naprzykład wyroby ze szkła, porcelany, drewna, metali, w tym szlachetnych, zespół przedmiotów z cyny z XVI–XIX wieku, kolekcja wyrobów z mosiądzu, między innymi duży zespół żelazek i inne, meble z wyposażenia XIX-wiecznych mieszkań), a także inne muzealia gnieźnieńskie (przedmioty codziennego użytku i wyposażenia wnętrz pozyskane od gnieźnian). W zasobach znajduje się też zbiór zabytków związanych z życiem i działalnością J. H. Dąbrowskiego (aktualnie eksponowanie w pałacu w Winnej Górze).
